Acara Süfla Kedadan Şakir Ağa Zade Torunizade Süleyman Sırrı Efendi... O kahraman Polis ki Türk'ün tüm özelliklerini bünyesinde toplamış bir İnsandı. Vatanına yönelen tehlikeyi gördüğünde düşünmeden ve herhangi beklentiye kapılmadan hizmete koşacak nitelikte bir kahraman idi.

Bu kahraman Türk polisi 1307 tarihinde Batum-Acara'da doğdu. Kafkasların ve Gürcistan havalisinin Rus orduları tarafından işgal edilmesi nedeniyle uzun müddet Rus işgali altında hürriyetten yoksun olarak hayat geçirme bahtsızlığını yaşadı. Vatan topraklarından ve bayrağın gölgesinden uzak yaşaması, içindeki vatan aşkını söndüremedi, aksine arttırdı. Vatan Aşkı ateş oldu, kor oldu, bütün benliğini sardı ama hiç sönmedi. Onu yaşatan, ayakta tutan ve bir nevi enerji kaynağı olan içindeki bu ateşin volkan olup, patlaması Balkan Harbinin çıkışına rastladı. Artık onu hiçbir kuvvet vatan topraklarının dışında tutamazdı. Ondan dolayıdır ki, tüm ailesini Batum'da bırakarak, Anavatanına saldırma gafletinde bulunanlarla hesaplaşmak üzere harekete geçti.

Batum Baş şehbenderliğinin yardımıyla Anadolu'ya geçti. 1328 tarihinde ise vatan aşkıyla yanan bağrını serinletmek ve hizmetin manevi hazzını tatmak için gönüllü olarak Balkan Harbine katıldı. Çeşitli cephelerde savaştı. Savaş sırasında yaralandı. Hilali Ahmer Cemiyeti Çanakkale hastanesinde tedavi edilirken harp sona erdi. Terhis edildi.

Birinci Dünya Savaşına da gönüllü olarak katıldı. Seferberliğin ilanına müteakip 1330 yılı temmuz ayında gönüllü asker olup, iki ay kadar talim ve terbiye gördükten sonra Teşkilatı Mahsusa Alayının Birinci Tabur ikinci Bölük Birinci Manga Onbaşısı olarak mütarekeye kadar hizmet etti. İstanbul'dan Kafkas cephesine, daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi Umumi Katibi olan Veysel Bey ve Teşkilatı Mahsusa Birinci Alay Birinci Tabur Komutanı ile birlikte hareket etti. Taburu ile birlikte Hopa'daki Teşkilatı Mahsusa Alayına katıldı. Bölgede cereyan eden savaşlarda görev aldı.

Batum'un ordularımız tarafından geri alınması üzerine Cemal ve Vehip Paşaların uygun görüş ve tensipleri sonucunda 29 Nisan 1334 (1918) tarihinde Batum ili Polis memurluğuna atandı. Bu görevini mütareke sonucu Batum ve çevresinin Ruslar tarafından istila edilmesine kadar sürdürdü.

Batum'a polis memuru iken ateşkes mütarekesine rağmen Misaki Millinin tayin ettiği sınırlar içinde kalan Batum'dan ayrılmadı. Her vatansever gibi vatan topraklarının kurtuluşu İçin herhangi bir karşılık talep etmeden, maddi beklenti içine girmeden göreve koştu. İstanbul Hükümetinin davetine dahi icabet etmedi.

İstilaya uğramış olmasına karşılık Misaki Milli sınırları içinde değerlendirilen bu toprakların Anadolu'nun bütünlüğü içinde yer almasını sağlanmak için neler yapılabileceğini belirlemek amacıyla yörenin ileri gelenlerinin de katıldığı geniş kapsamlı bir toplantı yapıldı.

Gizli toplantıya katılan Mutasarrıf Cemil bey (Bilsen), Polis Müdürü Demir Ali Asaf bey (Beşler), Cemal ve Vehip Paşalar ile halkın sevip, saydığı duyduğu hatırlı kişilerin kararlan doğrultusunda; 'Milli Sınırlar' içinde mütalaa edilen Batum'un Anadolu bütünlüğüne katılımını sağlamak, halkı da bu katılıma destek verme doğrultusunda örgütlemek amacıyla kurulması planlanan "Cemiyeti İslamiye" azalığı görevini çekincesiz olarak kabul etti. Cemiyetin, yerine getirmekle yükümlü kılındığı görevleri aksatmadan yerine getirmesini sağlamak için üzerine düşenleri layıkıyla yaptı.

Cemiyet üyeleri ile cemiyetin kuruluşunu sağlayan sivil ve askeri erkan arasındaki İrtibatı sağladı. Ermeni ve Gürcü birliklerinin harekatları hakkında ilgililere bilgi aktarımını aksatmadan yürüttü.

Doğu Cephesi Kumandanı Kazım Paşa, Dokuzuncu Fıkra Kumandanı Halit Paşa ve Hopa Hudut Tabur Komutanı Binbaşı Kazım beylerin arasındaki irtibatını temin etmekle görevlendirildi. Böylesine önemli bir görevi Polis Memuru olarak yüklenen Süleyman Sırrı efendi kendisinden İstenen İrtibat görevini üstün bir gayret ve fedakarlıkla yerine getirdi.

Bu irtibat görevi doğrultusunda şark cephesinden alınan çok gizli emirleri Milli Mücadele unsurlarına ileterek birbirleriyle mutabık bir siyaset havası İçinde Ermenistan ve Gürcistan kuvvetlerinin Batum ve elviyei selase (Misaki Milli metninin ikinci maddesinde zikredilen Ardahan, Kars ve Artvin illeri) üzerindeki harekatlarını durdurmak üzere kurulan Cemiyeti İslamiyenin bütün üyeleri şöyle veya böyle planlanan istiklal mücadelesine katıldı.

Binaenaleyh Misaki Milli hudutları dahilinde bulunan Batum, Artvin, Ardahan ve Kars'ın geleceğini tayin ve muhafazasıyla birlikte Anavatana katılması mücadelesini yürüten "Cemiyeti İslamiye"den istenen beş mebus derhal seçilerek Ankara'ya gönderilmiş ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından kabul edilmişti. Bu da göstermektedir ki Türk insanı Polis olsun, çiftçi olsun, kim olursa olsun yapısındaki Özellikten dolayı kendisine hizmet eden yöneticilere gerekli desteği vermiş ve her zaman olumlu davranmıştır.

Elviyei selaseyi Ermenistan ve Gürcistan'ın İstilasından kurtarmak üzere aynı tarihte Batum'da teşekkül ettirilen Cemiyeti İslamiye ve bahsi geçen komutanlar ile Batum tabur komutanı Binbaşı Kazım Bey arasında cereyan eden gizli ve aşikar bütün muhaberatı sonuna kadar büyük bir başarıyla sürdürdü. Yedinci Alayın Hopa'dan, Sekizinci Alayın Acara yoluyla Ardahan'dan hareket etmesi üzerine on birinci Alay Komutanı Şükrü beyle birlikte Batum'a girme şerefine erdi. Barshina, Semabave ve Caveba Tabyalarında Gürcülere karşı kahramanca savaştı. Bu kahramanlığından dolayı Cemiyeti İslamiye tarafından taltif edildi. Bolşeviklerin Batum'u işgalinden sonra Türkiye Büyük Millet Meclîsi hükümetinden alınan emir doğrultusunda Acaristan hükümet meclisinin kuruluşunda da görev aldı.

Bu meclis azalığı görevini yürütmekte iken Bolşeviklerin Batum ve çevresini işgal ederek, meclis azalarının bazılarını tevkif edip, bazılarını kurşuna dizmeleri ve bazılarını da Sibirya'ya sürmeleri üzerine kaçarak hayatını kurtarma gayretine girdi.

Elviyei selasenin Anavatana katılması amacıyla imzalanan Kars antlaşması gereği Batum'un Rus ve Gürcü'lere terk edilmesi üzerine çalışmalarından haberdar olan düşman unsurların canına kastından kurtulmak amacıyla zamanın Tiflis Başmümessili olup, Batum Başşehbenderliği görevini de yürüten Miralay Kazım Bey ile Fahrettin Beyler tarafından temin edilen askeri elbiseyi giydikten sonra bütün varlığını bırakıp, arkasına bakmadan 1337 (1921) yılı Teşrinievvelinde uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra Artvin'e ulaşmaya muvaffak oldu. İçi mutlulukla dolmuştu, Vatanındaydı.

Şark cephesi komutanlığıyla yapılan yazışmalar neticesinde Macahel, Borçka, Maradit ve Şavşat hudut boyları istihbarat kısmında çalışmak üzere görevlendirildi. Alayın 'P' Şubesinde Yüzbaşı Şevket beyin emrinde dört ay kadar çalıştı.

Bahse konu İstihbarat Şubesinin dağılması sonrası görülen lüzum üzerine Borcina (Borçka) Kazası Mücahit Nahiyesinin hudut karakolunda Polis Memuru olarak istihdamı tensip olunduğundan 26 Mayıs 1341 tarihinde görevine başladı.

Macahel Hudut Kapısı Polis Memuru iken hizmet gereği yanında bulunan muhafızlarla birlikte Artvin'e giderken Küçük yayla denilen bir mevkide Rus eşkıyalarının kurduğu pusuya düşerek yakalandı.

Eşkıyalar tarafından tanındığından dolayı Rus birliklerine teslim edilmek üzere götürülürken tesadüf eseri merkezden hududa gelmekte olan bir bölük Türk hudut askeri tarafından Rus eşkıyasının elinden kurtarıldı.

Balkan Savaşıyla başlayan ve Milli Mücadele yıllarında vatan topraklarının kurtulmasına yönelik olarak yüklendiği her işi mükemmel bir şekilde yerine getiren Süleyman Sırrı efendi, zamanın Mutasarrıf vekili ve Kafkas Hudut Alay Komutanı Hilmi bey tarafından Artvin Polis Kadrosuna Polis Memuru olarak tayin edildi.

Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti mensubu olması hasebiyle İstiklal Mücadelesinin başlangıcından çok önce Balkan Savaşında başlattığı her şeye rağmen vatanın bütünlüğünü koruma mücadelesini usanmadan insan üstü bir gayretle sürdürdü.

Kutsal mücadelede esnasında kahramanlara yaraşan başarılar göstermesi üzerine Şark Cephesi Komutanı Kazım Kara Bekir Paşa tarafından İstiklal Madalyasına aday gösterildi.

Adaylığı Başvekâletçe (Başbakanlık) resmen tasdik edilmesi üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisinin 05.04.1341 tarihinde gerçekleşen ikinci birleşiminin doksan dördüncü toplantısı birinci celsesinde alınan karar sonucunda bir kıta kırmızı şeridi "İstiklal Madalyası" ile taltif edilmesine karar verildi. Artık madalyalı kahramanların saflarındaydı.

Polis Memuru Süleyman TORUNOGLU Batum, Acara ve Artvin üçgeninde yüklendiği görevleri üstün bir başarıyla tamamladıktan sonra bîr müddet daha Artvin'de Polis Memuru olarak görevini sürdürdü.

Önce Rus eşkılayalar tarafından yakalanarak Rus birliklerine teslim edilmesi isteği ve sonradan meydana gelen intikama yönelik hareketler üzerine Bursa İli'ne polis memuru olarak atandı. Daha sonra da Mudanya ilçesine atandı. Bakanlar Kurulu kararı İle yaş haddinden muaf tutularak bir yıl, ardında bir yıl daha görevine devam etti. Nihayet 1943 yılında emekliye ayrıldı.

www.egm.gov.tr