24 Kasım, 13. Sayı, 2. Sayfa

Şark Ahvali

Teşrin-i evvel (ekim) in Yirmi sekizinde bir, Teşrin-i saninin (Kasımın) ikisinde iki ve geçen hafta da üç İngiliz piyade alayı Batum'a gelmiş ve bir alay da gelmek üzeredir. Alayların mevcudu beş- altı yüz neferdir. İçlerinde üç yüz Müslüman ve Mecusi Hintli vardır. Bir tabur topçu ile istihkâm ve telefon müfrezeleri de gelmiştir. Umum kuvvet iki bin beş yüz tahmin dilmektedir. Topçu efradı arasında Rus neferleri de vardır.

Batum'a çıkarılan bu kuvvetlerin henüz nereye sevk edileceği malûm değilse de Bolşeviklere karşı ihtiyat bir alay Tiflis' de, bir alay İran'da, bir alay Batum'da bulundurulacağı istidlâl edilmektedir (sanılmaktadır). Gürcistan ve Azerbaycan istikametlerine sevkiyat yapılmamıştır. Yalnız Bakû'da bir yüzbaşı kumandasında bir kaç nefer vardır.

General "Milne" Batumdaki alayı teftiş etmiştir. Esna-yı teftişte (denetleme sırasında) Batumdaki alay efradı bir an evvel terhislerini istemişler ve General de bir haftaya kadar Batum'a gelecek fırkanın ilk kafilesi vürud eder etmez (gelir gelmez)  hemen terhis edileceklerini vaad etmiş ve mezkûr (sözü edilen) fırkanın ilk alayı ile tebdilleri icra edilmiştir (değiştirilmeleri yapılmıştır) . 1915 ve 1916 'lı efrad terhis edilip, 1 teşrinievvel 1335’de Batum’dan hareket eden alayın bakiyesi de 2 teşrinisani de diğer vapurla gitmişlerdir. Bunların İstanbul’da lağv edileceği ve kumandanları olan miralayın da vali-yi asker sıfatiyle kalacağı anlaşılmıştır.

Trabzon İngiliz mümessili, Batum'a bir fırka asker göndermekte olduklarını ve bu askerin Batum'da mevcut ve terhise tabi efradı tebdil edeceğini (değiştireceğini) daha sonra kendisinin Rusya'ya gideceğini söylemiştir. Türkiye sulhu için de bir müddet-i intizar lâzım geldiğini  (bekleme süresi, gerektiğini)  Ve Türkiye sulhunun büsbütün başka bir tarzda olacağını bilmünasebe dermeyan eylemiştir (söylemiştir).

Diğer bir İngiliz zabitanının ifadesinden Batum'a gelen İngiliz askerinin Tiflis, Gümrü ve Kars'a geldikleri ve İngilizlerin vürudundan (gelişinden) Ermenilerin evvelce malûmatları (bilgileri) olduğu ve intizarda (beklemede) bulundukları anlaşılmaktadır.                                   

***

Batum İslâm Cemiyetinin Karar-ı Kat'isi (kesin kararı)

Batum'da çıkan "Sada-yı Millet" gazetesi Batum livası İslâm cemiyeti tarafından 19 Teşrin-i evvel 335 Cuma günü daire-i mahsusasında iki yüz ahali vekili birçok memurin muvacehesinde (önünde) bilmüzakere mevad-ı atiyenin karargiri (aşağıdaki maddeleri kararlaştırmış) olduğunu neşr etmiştir.

1-İhtilâf Devletleriyle Türkiye arasında münakıt (anlaşmaya varılan) mütareke mucibince sulh-u umuminin hitamına (genel barış antlaşmalarının sona ermesine) kadar Büyük Britanya hükûmeti tarafından Elviye-i Selase'nin (Kars-Ardahan-Batum) idare ve muhafaza edilmesi ve ahalinin rey ve arzusu sorulmadıkça sulh konferansı tarafından ittihaz-ı mukarrerata (kararların kabulüne) meydan bırakılmamasının te'mini

2-Britanya hükûmeti Batum'u terk etmek mecburiyetinde bulunduğu zaman mütareke ahkâmına tevfikan (hükümlerine uygun olarak) Elviye-i Selase'nin Türkiye'ye iadesi,

3-İşbu mevadın (hususların) adem-i kabulü (kabul edilmemesi) halinde Denikin ve Gürcü istilâlarına maruz kalmamak için memleketin müdafaa ve muhafazasının biz İslâmlara terki,

4-Cemiyet mukarreratının kuvveden fiile ifrağı (düşünceden eyleme çevrilmesi) için ahali vekillerinden dört kişilik bir heyet intihab edilmiştir.

*** 

24  Kasım,13. Sayı, 2. Sayfa

          Batum Hakkında

Osmanlı idaresinin Batum'u tahliyesinden itibaren İslam Gürcistan'ı addedilen (sayılan) Batum ve havalisinin vazı' muhtariyet ile Gürcistan hükûmetine ilhakına çalışan, Reis-i Sancak Bey zade  Mehmet Bey olan  Gürcistan Tahlis (kurtuluş) Cemiyeti ile İslam Gürcistan'ının makam-ı hilâfet ve saltanat-ı Osmaniye'ye irtibat  ve ilhakını (bağlanma ve katılmasını) hararetle müdafaa etmekte bulunan Ali Haydar'ın riyasetindeki "Batum livası cemiyet-i İslamiyesi" birleşmiş ve bu iki cemiyet Gürcistan  hükûmet-i cumhuriyesi dahilinde İslâm Gürcistan'ının  vazı' muhtariyeti makasıdı (özerklik amacı) etrafında  tevhid-i teşkilât etmeği (örgütlerini birleştirmeyi) kararlaştırmışlardır.

Havali-i mezkûrede (sözü edilen bölgelerde) İslâm ekseriyetinin kuvvetli bir mümessili olan Cemiyet-i İslâmiyenin  makam-ı hilâfet ve saltanata olan merbutiyeti (bağlılığı) ve sadakatı ve bu babdaki efkâr (bu konudaki düşünce) ve kanaatinin değişmemiş olduğu, işbu itilafın (anlaşmanın) iki cemiyet ve taraftarları arasında  er geç zuhur edecek bir mücadelenin önünü almak ve İslâmlar arasında  kan dökülmesini mucip olmamak  sebebiyle şimdilik teesüs ettiği (oluşturulduğu)  anlaşılmaktadır.

***

8 Aralık 15. Sayı,4. Sayfa, 2. Sütun

Tiflis'de Bir Suikast

Kerenski hükûmeti zamanında Erivan'da ifa-yı hıdmet eyleyen (görev yapan)  Halûk Bey ve Kançof Tiflis'de katl edilmişlerdir (öldürülmüşlerdir)

Azerbaycan ve Tiflis matbuatı bu cinayetten son derece müteessir olarak bu cinayetin Tatar harekât-ı milliyesine karşı tevcih edilmiş (yöneltilmiş) bir hareket-i tedhişkârane (yıldırmaya yönelik hareket) nazariyle bakıyor. Kançof ahiren (son zamanda) Ermenistan 'da Tatarların muhacirin komisyonu azasından bulunuyordu.

***

1 Aralık 14. Sayı ,3. Sayfa

Batum ve Elviye-i Selase (Kars - Ardahan)

General "M...."in Batum ahalisine hitaben  neşr eylediği beyanname de,  sade Batum ve civarının İngiliz  askerinin taht-ı işgalinde (işgali altında) bulunduğu, Konferans hudut meselesini halledinceye kadar havali-i mezkûrede (adı geçen çevrede) intizamın  İngiliz askerleri tarafından muhafaza edileceği ve Batum'a bir vali-i askeri (askeri vali) tayin olunduğu bildirilmiştir.

Vali-i askeri mülki mahkemeler teşkil hakkına malik olacak ve kuva-yı askeriyeye yardım için yerli jandarma dahi vücuda getirecektir. Vergiler ve gümrük resmi vali tarafından tahsil ettirilecek ve memleketin ihtiyaçlarına sarf edilecektir.

***

8 Aralık,15. Sayı,4. Sayfa

Batum'da Rum-Ermeni Milisleri

Batum'da Rum ve Ermenilerden milis teşkilatı yapılmakta olduğu ve işbu milislerin mevcudunun bin beş yüze baliğ (ulaşmış) bulunduğu, mevcutları sekiz bine iblağ edildikten (ulaştırıldıktan) sonra Gürcistan 'a vaziyet eyleyerek; Batum'da içtima' etmekte (toplanmakta) olan İngiliz kuvvetlerinin dahile sevk edilecekleri bildirilmektedir.

Ayrıca Rum ve Ermenilerden Jandarma da teşkil edilmektedir. Rumların Türkiye’ye, Ermenilerin de Iğdır ve Beyazıt (Doğu Beyazıt) havalisine hareket için hazırlıklar gördükleri rivayet olunmaktadır.

***

15 Aralık, 16. Sayı, 4.

Batum'da müteşekkil hükûmet-i muvakkateye (geçici hükûmete) Düvel-i İtilafiyece  Müzaharet (yardım) edilmekte ve Karadenizli Rumlardan  teşkil-i askeriye  icrasına (askeri birlik oluşturulmasına)  devam olunmaktadır. Şimdiye kadar iki tabur kuvvet tensik edilmiş (düzene koyulmuş)  olup Rus ordusuna mensup  bir çok Rum zabitleri  Karadenizli  Rum tensikatına  iltihak etmektedir (katılmaktadır) . Batum  hükûmet-i muvakkatesinin az zamanda  beş taburluk bir kuvvet vücuda getireceği tahmin olunuyor.

Yunanistan'daki Karadenizli Rumlar dahi  hükûmet-i muvakkateye  murahhas-ı azam ( geçici hükûmete büyük elçilik) tasavvurunda  imişler. Trabzon metropolitinin hükûmet-i muvakkate ile pek sıkı münasebet tesis ettiği (ilişki kurduğu) ve iki de bir de Batum'a azimet etmekte (gitmekte) olduğu bildiriliyor. 

***

Şark Cumhuriyetleri

Amerika'dan gelen bir telgrafta Azerbaycan, Gürcistan, ve Erivan cumhuriyetleri arasında yeni bir mukavele akd edildiği bildirilmektedir.

Üç cumhuriyet Kafkasya şimendiferlerinden bilâkayd u şart ( koşulsuz olarak)  serbestçe istifade edeceklerdir. Üç memleket arasındaki gümrük hudutları lağv edilmiştir. (kaldırılmıştır)

Mevaridat-ı ecnebiyeden (diş ülkelerden gelecek olanlardan) alınacak rüsüm her üç hükûmet arasında mütesaviyen (eşit olarak)  taksim olunacaktır.

***

Gürcistan Ahvali

Gürücistan ordusunun, Kafkasya köylerini yağma ederek buldukları her şeyi alıp götüren  çetelere karşı faaliyete başladığı  Londra'dan bildirilmiştir.

http://mevhibegulkeskin.tripod.com