Güney Kafkasya’da, Kür ve Çoruh nehirleri arasındaki coğrafyada konuşulan dil olan Gürcüce’nin, bu coğrafyadaki kabilelere göre değişen on beşten fazla lehçesi, yörelere göre farklı aksanları bulunmaktadır. Bunlar arasındaki farklılık zaman zaman anlaşmayı güçleştirecek düzeyde, lehçe nitelemesini aşan özellik gösterebilmektedir.
Gürcüce’nin Kart kabilesine ait lehçesi olan ve bugün Gürcistan’ın resmi dili olan Kartça (Kart-ul-i), tarihsel, dini ve siyasi sebeplerle diğer lehçelere göre öne çıkmış ve yazılı-edebi dil halini almıştır. Buna karşılık, ülkemizde ve Acaristan’da yerel olarak konuşulan ve Acar kabilesinin lehçesi olan Acarca (Acar-ul-i), sözlü iletişim (ve sözlü edebiyat/halk edebiyatı) dili niteliğindedir.
Söz konusu iki lehçe genel olarak karşılaştırıldığında, her iki kabilenin tarihsel ve kültürel olarak ilişkili oldukları toplumların dillerinden etkilendikleri, bu bağlamda örneğin, birçok Osmanlıca-Türkçe kelimeye sahip oldukları bir gerçektir. Ancak Kartça, Slav ve Latin kökenli dillerden, Acarca ise Osmanlıca-Türkçe’den daha fazla etkilenmiştir. Hem bu sebeple hem de genel olarak lehçeler arasındaki farklılık ve yazılı dil olup olmama nedenleriyle Acarca ile Kartça, genel ifadelerin dışında, anlaşmanın güç olduğu düzeyde farklıdır.
Türkçe’yle Gürcüce karşılaştırıldığında, bugünkü Türkçe’de 29 ses bulunmaktayken, Gürcüce’de 33 ses mevcuttur. Her iki dildeki seslerin büyük bir bölümü (24 ses) ortaktır. Ancak Türkçe’de olup da Gürcüce’de bulunmayan sesler (5 ses) olduğu gibi, Gürcüce’de var olan, ancak Türkçe’de karşılığı olmayan sesler (9 ses) de vardır. Örneğin Türkçe’deki “f, ı, ö, ü, y” ile ifade edilen sesler, esasen Gürcüce’de yoktur. Ancak Türkçe’de kaynaştırma harfi/sesi özelliğini de taşıyan “y”, Türkçe’nin etkisiyle özellikle Acarca’da kullanılmaktadır. Dolayısıyla Acarca'da 34 sesin bulunduğu söylenebilir.
Bilindiği gibi Türkçe’deki sesler, Latin Alfabesi’ndeki şekiller esas alınarak, 29 harften oluşan bir alfabeyle yazıya aktarılmaktadır. Gürcüce bakımından ise, yazılı dil niteliğine sahip Kartça, 33 harften oluşan, kendine özgü bir alfabeyle (Kart-ul-i Anban-i) yazılmaktadır. Ancak genel eğilim ve özellikle elektronik ortamdaki zorunluluklar nedeniyle, Gürcüce’deki sesleri karşılamak üzere, Latin Alfabesi’ne göre de bir yazım söz konusudur. Fakat bu yazım İngilizce’yi esas aldığından, Türkçe seslerin karşılığında kullanılan harflerden farklılık (8 harf) gösterebilmektedir.
Sözlü iletişim ve halk edebiyatı dili olarak nitelendirilebilecek olan Acarca, ülkemizde, aşağıdaki tabloda verilen 9 farklı ses dışında, kolaylıkla Türk alfabesiyle yazıya aktarılabilmektedir. Farklı sesler açısından ise, o sese yakın ve o sesi verebilecek iki harfin birleştirilmesi yöntemini esas alan ve yazım içinde ayırt edilebilmesi amacıyla yukarıdan ters kesme işaretini içeren bir yazım önerilmektedir.
Gürcüce/Acarca’da Olup da Türkçe’de Olmayan Seslerin Türk Alfabesiyle Yazılışı |
çh (çh’adi-mısır ekmeği)W |
dz (dz’ili-uyku) z |
kg (kg’evi-Sakız) k |
kğ (kğ’uri- kulak) y |
kh (kh’eli- el) x |
pb (pb’uri- ekmek) p |
td (td’ura- çakal) t |
ts (ts’ivi-soğuk) c |
tz (tz’eli-bel) w |