Gürcüce'nin lehçelerinden biri olan Acarca (Açh'aruli), ülkemizde ve Gürcistan’a bağlı Acaristan Özerk Cumhuriyeti’nde yerel olarak konuşulan dillerdendir. Deyim yerindeyse Türkiye ve Acaristan Gürcücesi olarak da ifade edilebilecek olan bu dil, Gürcistan’ın resmi dili olan Gürcüce’den farklı olup, bu farklılık Acarca-Kartça ayrımıyla ortaya konulabilir. Zira Gürcistan’da resmi olarak konuşulan dil, yine Gürcüce’nin bir lehçesi olan Kartça’dır (Kartuli). Acarca ile Kartça arasındaki ayırım, Türkçe (veya Türkiye Türkçesi) ile Azerice (veya Azerbaycan Türkçesi) ayrımına benzetilebilir.
Kartça, tarihi, siyasi ve dini faktörlerle ve sahip olduğu alfabeyle bir edebi-yazı dili özelliğini taşırken, Acarca bir halk dili niteliğindedir. Bununla birlikte sözlü bir halk dili olarak Acarca, hikâye, masal, mani, destan, türkü gibi halk edebiyatı unsurları bakımından oldukça zengindir. Tarihi, kültürel ve dinsel bağlar itibariyle bünyesinde birçok Osmanlıca-Türkçe kelime ve ifade biçimi barındırır.
Acarca, Gürcüce’nin bir lehçesi olması itibariyle Kartça ile (y sesi hariç)aynı seslere sahip olduğundan, gerek orijinal Kart Alfabesi ile gerekse Gürcistan’da kullanılan Latin-İngiliz Alfabesi temelli yazım sistemiyle yazılabilir. Bu durum (f ve y hariç) aynı sesleri içeren Lazca için de geçerlidir. Ancak özellikle ülkemiz açısından, Türk Alfabesi esas alınarak da Acarca sözlü eserlerin yazıya geçirilmesi imkânı mevcuttur ve pratik olması açısından da tercih edilmelidir. Y sesi ile birlikte 34 sesin bulunduğu Acarca, Türk Alfabesindeki 25 harfle birebir örtüşmekte, dolayısıyla yazılabilmektedir. Kalan 9 ses ise, o sesi verebilecek iki harfin yan yana getirilmesi ve yazımda kesme işaretiyle ayrılması suretiyle yazılabilecektir.
Aşağıdaki tabloda tüm bu yazım sistemleri karşılaştırmalı olarak görülmektedir:
Türkçe |
Açh’aruli |
qarTuli |
ქართული |
A - a |
A – a |
a |
ა |
B - b |
B – b |
b |
ბ |
C - c |
C – c |
j |
ჯ |
Ç - ç |
Ç - ç |
C |
ჩ |
- |
ÇH' – çh’ |
W |
ჭ |
D - d |
D – d |
d |
დ |
- |
DZ’ – dz’ |
Z |
ძ |
E - e |
E – e |
e |
ე |
F - f |
- |
- |
- |
G - g |
G – g |
g |
გ |
Ğ - ğ |
Ğ – ğ |
R |
ღ |
H - h |
H - h |
h |
ჰ |
I - ı |
- |
- |
- |
İ - i |
İ – i |
i |
ი |
J - j |
J – j |
J |
ჟ |
K - k |
K – k |
q |
ქ |
- |
KG’ – kg’ |
k |
კ |
- |
KĞ’ – kğ’ |
y |
ყ |
- |
KH’ – kh’ |
x |
ხ |
L - l |
L – l |
l |
ლ |
M - m |
M – m |
m |
მ |
N - n |
N – n |
n |
ნ |
O - o |
O – o |
o |
ო |
Ö - ö |
- |
- |
- |
P - p |
P – p |
f |
ფ |
- |
PB’ – pb’ |
p |
პ |
R - r |
R – r |
r |
რ |
S – s |
S – s |
s |
ს |
Ş – ş |
Ş – ş |
S |
შ |
T – t |
T – t |
T |
თ |
- |
TD’ – td’ |
t |
ტ |
- |
TS' – ts’ |
c |
ც |
- |
TZ’ – tz’ |
w |
წ |
U – u |
U – u |
u |
უ |
Ü – ü |
- |
- |
- |
V – v |
V – v |
v |
ვ |
Y – y |
Y – y |
- |
- |
Z - z |
Z - z |
z |
ზ |
Tabloda kırmızı olarak yazılan ve Türkçe’de olmayan 9 ses için önerilen yazım sistemine ilişkin kelime ve cümle örnekleri:
1. ÇH' – çh’: Çh'adi (mısır ekmeği). Örnek; Çh'adi, çh'ame da tz'edi=Mısır ekmeği, ye ve git.
2. DZ’ – dz’: Dz'ili (uyku): Örnek; Dz'il balişi, şimşil kg'atd'uği ar unda=Uyku yastık, açlık katık istemez.
3. KG’ – kg’: Kg'evi (sakız): Örnek; Kg'evi gavğeçh'e=Sakız çiğnedim.
4. KĞ’ – kğ’: Kğ'uri (kulak): Örnek; Kğ'ur ar vadz'lev=Kulak asmıyorum.
5. KH’ – kh’: Kh'eli (el):Örnek; Kh'eli mepkh'aneba=Elim kaşınıyor.
6. PB’ – pb’: Pb'uri (buğday ekmeği): Örnek; Pb'uri gemyeliya=Buğday ekmeği lezzetlidir.
7. TD’ – td’: Td'ura (çakal): Örnek; Td'uram katami şeçh'ama=Çakal tavuğu yedi.
8. TS' – ts’: Ts'ivi (soğuk): Örnek; Ts'ivi tz'kğ'ali minda=Soğuk su istiyorum.
9. TZ’ – tz’: Tz'eli (bel): Örnek; Tz'eli mtd'kg'iva=Belim ağrıyor.