Yazar: Nebi GÜMÜŞ

Makalenin Sonuç Kısmı

Gürcistan XVI. yüzyılda Osmanlılar tarafından fethedilmiş ve Gürcülerin bir bölümü zamanla eski dinlerini terk ederek Müslüman olmuşlardır.

Mühimme kayıtlarından Müslüman olanların önemli bir kısmını yönetici elitlerin oluşturduğu anlaşılmaktadır. Mesela Guria beyinin Müslüman bir oğlundan söz edilmektedir. Ayrıca Samshe Atabeyleri hanedanından Atabey Kvarkvare ve kardeşi Manuçar ile başka bazı beylerin de Müslüman oldukları ifade edilmektedir. Mühimme kayıtlarında rastlanan Hüsrev Gürcî ve Ferhat Gürcî gibi isimler ile tahrir kayıtları toplumun diğer kesimlerinin de bu olaya ilgisiz kalmadıklarını göstermektedir.

Osmanlılar, Gürcistan'da bir İslâmlaştırma politikası izlememişler, fakat İslâmlaşmayı teşvik etmişlerdir. Burada İslâmlaştırma ile devletin fert ve toplum üzerinde baskı kurarak esasen inançlarda hiçbir değişiklik olmadığı halde halkın Müslüman olduklarını açıklamaya mecbur bırakılmaları, İslâmlaşma ile ise baskı ve zorlama olmaksızın fert veya toplumun kendisinden kaynaklanan bir inanç değişikliğini dışa vurmaları kastedilmektedir ki, biz buna aynı zamanda ihtida diyoruz.

Osmanlı Devleti'nin temel siyaset anlayışı, zorla empoze etmeksizin itaat eden gayrimüslim tebaaya adil ve hoşgörülü davranarak İslâm'ı yaymak şeklinde özetlenebilir. Nitekim Osmanlı Devleti'nin fethettiği hiçbir ülkede din birliği siyaseti gütmediği ve İslâmlaştırma politikası takip etmediği belirtilmektedir. Bu görüşlerin yanı sıra Osmanlıların Gürcüleri çeşitli baskılarla Müslümanlaştırıp asimle etmeye çalıştıkları şeklinde iddialar da bulunmaktadır. Fakat gerek Gürcistan kanunnamelerinde gerekse başka kaynaklarda burada bir İslâmlaştırma faaliyetinin yürütüldüğü veya Müslüman olmayanlara baskı uygulandığı intibaı uyandıracak hükümlere rastlanmamaktadır.

Bu makalede Osmanlıların XVI. yüzyılda Gürcistan'ı fethi ve fethin ilk dönemlerinde ortaya çıkan İslâmlaşma hareketleri üzerinde kısaca durulmuştur. Eski dinlerini terk edip Müslüman olanları bu karara iten sebepler nelerdir? Bu süreç içinde bir iskan siyaseti izlenmiş midir? İslâmlaşmayı teşvik için ne gibi dinî kültür müesseselerinin tesisi cihetine gidilmiştir? Din değiştirmenin temel motiflerinden hangisi İslâmlaşmada daha etkin rol oynamıştır? Psikolojik sebepler ve kültürel etkileşimin bunlar arasındaki rolü nedir? Bu sorulara sağlıklı cevaplar vermek bu makale çerçevesinde mümkün değildir. Bunların yanı sıra fetih öncesi bölgede Gürcülerle birlikte yaşayan Türk ve diğer etnik unsurların durumu ile zamana bağlı olarak demografik yapıda ortaya çıkan değişiklikler, özellikle tahrir kayıtları ışığında yapılacak yeni çalışmalarla ortaya konabilir.

Makalenin tamamı:

http://muslimgeorgia.org/KITAPLAR/nebi%20gumus.doc.zip